Yahudi Düşüncesinde İbn Sînâ’nın Etkisi ve İbn Sînâcılık

yüzyılda başlayan özellikle de XII. yüzyılın ilk çeyreğinde hızlanan Arapçadan İbraniceye tercüme süreci XVI. sonlarına kadar devam etmiştir. Bu süreçte Fârâbî, İbn Sînâ, Gazzâlî ve Rüşd gibi önde gelen Müslüman filozofların felsefe teolojiye dair eserleri doğrudan ya da aracı diller üzerinden edilmiştir. sürecinde Arapça bilen Yahudi düşünür mütercimler bir yandan farklı alanlardan seçtikleri ederken, diğer eserlerden yararlanarak yazdıkları İbranice eserleriyle düşünürlerin İslam düşünce mirasıyla tanışmalarında kolaylaştırıcı rol oynamışlardır. Sınırlı sayıda eseri edilmesi nedeniyle Sînâ’nın felsefî görüşlerinin düşünürleri arasındaki yaygınlığı etkisi, Latinceye Latin üzerindeki etkisine nazaran daha sınırlı olsa onun meselelerde düşünürler etkisi tartışmasızdır. yaygınlığını, sadece eserlerinin tercümesi, eserlerinde isminin zikredilmesi ilgili eserlerinden alıntı yapılmasıyla sınırlandırmak doğru olmayacaktır. ile teolojik meselelerdeki/problemlerdeki görüş, kavram üslup benzerlikleri esas alındığında Sînâcılığı güçlü yaygın akım olmasa denilebilecek akımdan bahsedilebilir. düşünürlerindekine benzer şekilde filozofun görüşlerini benimseme kendi sistemine uyarlama şeklinde olduğu eleştirme reddetme olmuştur. Biz bu çalışmamızda, Türkçede genelde ihmal edilmiş, yeteri ele alınmamış olan - XIV. yüzyıllar arasında düşüncesinin gelişiminde nasıl oynadığı, onları hangi etkilediği hususunu alacağız. Bunu yapabilmek için sürecine genel bilgi verdikten sonra tamamının en azından önemli neden edilmediği sorusunun yanıtını bulmaya çalışacağız. Daha düşünsel mirasının etkisini, üç döneme ayırarak somut örnekler tespit etmeye çalışmayla, görüşlerine öğretileri savunmalarına rağmen gerekçe kaygılardan dolayı adını eserlerini zikretmemelerinin kaynağının tespitini güçleştirdiğini fark ettik. Ayrıca ismiyle özdeşleşen bazı öğretilerin yanlış Aristoteles’e atfedilmesinin aidiyeti bilinerek yaygınlaşmasını olumsuz yönde etkilemiştir. nedenlerden yaygınlaşması kendisine atfen bilinmesini sınırlandırmıştır. etkenler çok azının edilmesinden hareketle, düşünürlerce bilinmediği, benimsenmediği etkilemediği sonuca varmak değildir. Aksine düşüncelerinin seyri irdelendiğinde anlamda iki tür Sînâcı anlayışın söylenebilir. Bunların ilki, okuyan benimseyenler, zikrederek eserine referansta bulunlardır. bulunarak alıntılamışlardır. Kaleme aldıkları kaynağından ismini alıntılamaları, bilinmeyen veya bilinen görüşlerin aslında Sînâ’ya aidiyetlerinin ortaya çıkmasını sağlamışlardır. İkincisi bazılarını, görüşleriyle uyumlu tutarlı gördükleri alıntılayan kullanan eklektikçi yaklaşımlara sahip düşünürlerdir. düşünürler, alıntılamak, zikretmek müdafiliğini yapmaktan ziyade dolaylı kaynaklardan doktrinlerinden haberdar olmuşlardır. kısmen bildikleri argümanlarını doktrinlerini eleştirmek reddetmek istedikleri karşı alternatif hareket noktası olarak kullanmışlardır.